آلمان در آستانه تصویب قانون شهروندی جدید است که به‌عنوان بخشی از تغییر گسترده‌تر سیاست مهاجرت و با هدف تقویت نیروی کار رو به کاهش این کشور، کسب تابعیت آلمان را برای خارجی‌ها آسان‌تر می‌کند.
پیش‌نویس این قانون که در ماه‌های آینده به قانونگذاران ارائه می‌شود، به افراد این امکان را می‌دهد که پس از پنج سال اقامت در آلمان به‌جای هشت سال فعلی، برای شهروندی درخواست دهند. کسانی‌که برای ادغام با جامعه آلمان تلاش کرده‌اند و به‌عنوان مثال در زبان آلمانی مهارت دارند، پس از سه سال واجد شرایط درخواست خواهند بود.
همچنین این کشور، ممنوعیت تابعیت مضاعف را برای افراد کشورهای غیر اتحادیه اروپا لغو می‌کند. به این معنی‌که مهاجران دیگر مجبور نیستند تابعیت کشور خود را تسلیم کنند. در حال حاضر، تنها افراد دارای پاسپورت اتحادیه اروپا یا کسانی‌که یکی از والدین آن‌ها آلمانی است واجد شرایط دریافت تابعیت آلمان هستند.
در همین‌حال، اصلاحات مهاجرتی براساس سیستم امتیازی کانادا، ورود کارگران ماهر را بدون داشتن مدارک حرفه‌ایِ به‌رسمیت شناخته شده در آلمان، آسان‌تر می‌کند و داشتن تجربه کاری مناسب و پیشنهاد شغلی کافی است.
این طرح‌ها بزرگترین تغییرات قوانین ملیت آلمانی از سال ۲۰۰۰ است، زمانی‌که فرزندان متولد شده از والدین مهاجر در آلمان به‌طور خودکار برای اولین بار واجد شرایط شهروندی شدند.
این سیاست‌ها یکی از مجموعه سیاست‌های مترقی اجتماعی است که توسط دولت ائتلافی سه حزبی پیشنهاد شده که می‌خواهد سالانه ۴۰۰۰۰۰ کارگر خارجی ماهر جذب کند تا جمعیت سالخورده و کمبود نیروی کار در بخش‌های کلیدی متعادل شود.
بانولسکو-بوگدان، از کارمندان مؤسسه سیاست مهاجرت گفت: «الگوی جهانی نشان می‌دهد که همه کشورها تلاش می‌کنند تا کسانی را که می‌توانند به اقتصادشان کمک کنند، جذب کنند.» و افزود که این اقدامات به هدف آلمان برای تبدیل شدن به یک «کشور مدرن مهاجرت» کمک می‌کند.
کشور مدرن مهاجرت
جمعیت آلمان در سال ۲۰۲۲ به ۸۴/۳ میلیون نفر رسید که به‌دلیل افزایش بی‌سابقه مهاجرت، از جمله پناهندگان اوکراینی بود. با این‌حال این کشور در حال مبارزه با بحران نیروی کار است، زیرا کارگران مسن از نیروی کار خارج می‌شوند و بیش از نیمی از شرکت‌های آلمانی به‌دلیل کمبود کارگران ماهر برای پر کردن جای خالی خود با مشکل مواجه هستند.
در عین حال، نرخ تابعیت این کشور از همتایان اروپایی خود عقب است و این امر می‌تواند کار را برای مشارکت در اقتصاد و جامعه برای کارگران خارجی سخت‌تر کند.
حدود ۱۰ میلیون نفر (۱۲ درصد) از جمعیت ۸۰ میلیونی کشور در حال حاضر بدون پاسپورت آلمانی در آلمان زندگی می‌کنند و امتیازات اساسی مانند حق رأی یا کار در برخی مشاغل دولتی را ندارند.
در سال‌های اخیر در برلین، پایتخت آلمان بیش از یک‌سوم ساکنان به‌دلیل قوانین شهروندی موجود از شرکت در انتخابات محروم بودند.
به‌عقیده مانوئل سانچز، کارآفرین فناوری مکزیکی تبار، این اتفاق نشان‌دهنده یک تغییر خوشایند است که می‌تواند به مهاجرانی مانند او کمک کند تا بهتر در کشور ادغام شوند.
سانچز که تقریباً یک‌دهه به‌عنوان مهندس نرم‌افزار در آلمان کار می‌کرد، گفت: «این یک مزیت برای من و یک مزیت ذاتی برای کشور است. بدون داشتن مزایای شهروندی مثل یک مهمان هستی و انگار به تو لطف می‌کنند. من هم مالیات میپردازم. از نظر روان‌شناسی، این مسئله مهم است.»
جذب استعدادها و کسب‌وکارهای جدید
این طرح‌ها در حالی صورت می‌گیرد که آلمان به‌دنبال کسب مجدد شهرت خود پس از ۱۶ سال حکومت محافظه کارانه است و در بحبوحه رقابت گسترده بین‌المللی برای کارگران خارجی، جذاب‌تر می‌شود.
آلمان با شرایط هشت ساله اقامت خود، در حال حاضر قوانین شهروندی را در اروپا محدودتر کرده است. کشورهایی از جمله فرانسه و ایرلند درخواست شهروندی پنج ساله و اسپانیا و ایتالیا درخواست شهروندی ۱۰ ساله دارند.
دنیز آتس، کارآفرین آلمانی‌الاصل از والدین مهاجر ترک که دو سال پیش شرکت خود را برای کمک به جابه‌جایی استعدادهای فناوری به آلمان تأسیس کرد، امیدوار است که این برنامه‌ها گامی در مسیر درست باشد.
آتس، مدیر اجرایی Who Moves با اشاره به اینکه برخی شرکت‌ها قبلاً الزامات درخواست خود را کاهش داده‌اند، گفت: «تغییر، تنها راه برای رساندن مردم به آلمان است. بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر در تلاش برای جذب افراد هستند.»
مطالعات نشان می‌دهد که تمایل به ایجاد یک کسب‌وکار جدید به‌ویژه در میان افرادی با پیشینه‌های مهاجر، قوی است.
آتس گفت: «بسیاری از افراد مهاجر که قصد تأسیس شرکت دارند، به‌دلیل عدم شهروندی نمی‌توانند این کار را انجام دهند. تعداد افرادی که می‌توانند بیایند و کسب‌وکار راه‌اندازی کنند، بسیار زیاد است و منفعت زیادی برای کشور خواهد داشت.»
چالش‌های بوروکراسی پیش رو
این طرح‌ها قرار است در ماه‌های آینده توسط قانونگذاران به رأی گذاشته شود و تا تابستان ۲۰۲۳ به تصویب برسد.
دولت احتمالاً با مخالفت برخی از منتقدان، از جمله آن‌ها که در حزب اپوزیسیون اتحادیه دموکرات مسیحی هستند، مواجه خواهد شد. این حزب معتقد است که این طرح‌ها خطر کاهش شهروندی آلمان را به‌همراه خواهد داشت.
این درحالی است که حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان متحمل ضررهای سنگینی در انتخابات ملی سال ۲۰۲۱ شد که نشان‌دهنده کاهش نگرش‌های ضد مهاجرتی در داخل کشور است.
الکساندر دوبرینت، قانونگذار ارشد CDU گفته است: «فروختن ارزان شهروندی آلمان ادغام را تشویق نمی‌کند و بالعکس اثرات کششی بیشتری را برای مهاجرت غیرقانونی ایجاد خواهد کرد.
طبق گزارشی از روزنامه آلمانی Welt am Sonntag در حال حاضر حدود ۱۰۰۰۰۰ درخواست شهروندی در آلمان در انتظار رسیدگی است که قدمت برخی از آن‌ها به سه سال می‌رسد.
این گزارش تخمین می‌زند که اصلاحات می‌تواند باعث کاهش چشمگیر زمان انتظار درخواست‌ها شود.