روز جهانی شطرنج برگرفته از ایده‌های سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) است. عاشقان شطرنج هر ساله در این روز بازی مورد علاقه خود را جشن می‌گیرند.
تاریخچه روز جهانی شطرنج
منشا شطرنج مورد بحث است. نظریه‌های متعددی وجود دارند که آغاز این بازی را به کشورهایی مانند هند، چین، روسیه و آسیای مرکزی نسبت می‌دهند.
برخی افراد طبق یک نظریه رایج، بازی جنگی هندی «چاتورانگا» را الهام‌بخش شطرنج می‌دانند. نسخه‌های این بازی به شرق، شمال و غرب می‌رسید و هر بار ویژگی‌های بسیار متفاوتی به خود می‌گرفت. نسخه‌ای از چاتورانگا به نام «شاترنج» از طریق ایران، امپراتوری بیزانس و امپراتوری عربستان به اروپا راه یافت.
مهره‌های شطرنج به دلیل قوانین اسلام ویژگی‌های متمایز انسانی/حیوانی ندارند. دین اسلام ساختن مجسمه از افراد یا حیوانات را ممنوع کرده است، پس احتمالاً به همین دلیل است که شکل مهره‌های شطرنج بسیار مبهم است.
امپراتوری عرب، شطرنج را تا قرن دهم به شمال آفریقا، سیسیل و اسپانیا برد و به مرور شطرنج در سراسر جهان پخش شد.
محبوبیت شطرنج به خاطر ارتباط آن با ثروت، دانش و قدرت بود. این شطرنج به مرور تکامل پیدا کرد و تا قرن پانزدهم به نسخه فعلی شطرنج در انگلستان شبیه شد.
این بازی همانطور خیلی زود توسط یک انگلیسی پایه‌گذاری شد و مربع‌های سیاه و سفید در آن به کار رفت.
مجمع عمومی روز ۲۰ جولای را به عنوان روز جهانی شطرنج و به مناسبت تاریخ تأسیس فدراسیون بین‌المللی شطرنج (FIDE) اعلام کرد. میلیون‌ها شطرنج باز در سراسر جهان این روز را جشن می‌گیرند.
قرن ۷: چاتورانگا شکوفا شد
بازی جنگی هندی «چاتورانگا» که خیلی شبیه به شطرنج است و گاهی اوقات به عنوان پیشروی آن در نظر گرفته می‌شود، در شمال غربی هند رواج پیدا کرد.
قرن ۱۰: قدیمی‌ترین بازی ضبط شده
یک نسخه خطی از این دوران، سابقه بازی شطرنج بین یک مورخ بغدادی و شاگردش را نشان می‌دهد.
۱۲۵۴: شطرنج ممنوع شد
پادشاه لویی نهم مردم را از انجام این بازی در فرانسه منع کرد.
قرن ۱۵: شطرنج محبوب شد
این بازی در سراسر قاره‌ها گسترش پیدا کرد و محبوبیت آن افزایش یافت – در انگلستان به عنوان بازی سلطنتی شناخته شد.
۱۹۲۴: یک سازمان خاص به وجود آمد
فدراسیون بین‌المللی شطرنج (FIDE) در پاریس تأسیس شد.
۱۹۶۶: این روز جشن گرفته شد
روز جهانی شطرنج به مناسبت روز تأسیس فدراسیون بین‌المللی شطرنج (FIDE) برگزار شد.
۱۲ دسامبر ۲۰۱۹: روز جهانی شطرنج رسما به رسمیت شناخته شد
مجمع عمومی سازمان ملل روز ۲۰ جولای را به عنوان روز جهانی شطرنج اعلام کرد.
امروز چه کار کنیم؟
۱. به یک باشگاه شطرنج بپیوندید
مکان‌های مختلف وجود دارد که باشگاه‌های شطرنج را در خود جای داده‌اند. به اطراف شهر خود نگاهی بیندازید و یک باشگاه شطرنج محلی یا حتی یک باشگاه معتبر آنلاین پیدا کنید. به آن بپیوندید و با افراد جدید بازی کنید یا اگر یاد ندارید آن را بیاموزید.
۲. شطرنج بازی کنید
از هری پاتر الهام بگیرید و دوستانتان را مانند مهره‌های شطرنج غول‌پیکر هدایت کنید. یک رویداد سرگرم‌کننده ترتیب دهید و حداقل ۳۲ نفر را دعوت کنید تا بازی کنید. یک راه آسان برای انجام این کار این است که همه را وادار به پوشیدن لباس‌های سیاه و سفید با طرح مهره‌های شطرنج کنید.
۳. فیلمی با موضوع شطرنج ببینید
دوستان خود را برای یک شب سینمایی با موضوع شطرنج دور هم جمع کنید. برای شروع می‌توانید از بین «Searching for Bobby Fischer»، «Queen of Katwe» یا سریال «The Queen’s Gambit» یک مورد را انتخاب کنید.
۵ واقعیت جالب در مورد شطرنج
۱. شطرنج در ایستگاه‌های قطب جنوب روسیه ممنوع است
یک مسابقه در سال ۱۹۵۹ چنان جنجالی شد که یکی از بازیکنان با تبر یخی به دیگری حمله کرد.
۲. شطرنج بازان جامعه بزرگی را تشکیل می‌دهند
یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۲ نشان داد که حدود ۶۰۵ میلیون بزرگسال در سراسر جهان به طور منظم شطرنج بازی می‌کنند.
۳. قدیمی‌ترین مجموعه شطرنج
این مجموعه قرون وسطایی است که در جزیره لوئیس در شمال اسکاتلند پیدا شده و متعلق به قرن دوازدهم است. مهره‌های شطرنج جادوگران در «هری پاتر و سنگ جادو» هم بر اساس همین مجموعه است.
۴. کامپیوتر انسان‌ها را در شطرنج شکست می‌دهد
یک رایانه در سال ۱۹۹۶، قهرمان شطرنج جهان، گری کاسپاروف را شکست داد.
۵. استادان شطرنج می‌توانند شما را با چشمان بسته شکست دهند
یانوس فلش، شطرنج‌باز مجارستانی، در سال ۱۹۶۰ در بوداپست، با ۵۲ حریف به طور همزمان و با چشم‌بند بازی کرد و در ۳۱ بازی برنده شد.
چرا روز جهانی شطرنج را دوست داریم؟
۱. شطرنج موانع را می‌شکند
این بازی – یا حداقل برخی از نسخه‌های آن – از زمان‌های قدیم بازی شده است و ورزش، استراتژی، تفکر علمی و عناصر هنری را در یکی از فکری‌ترین سرگرمی‌های دنیای ما ترکیب می‌کند.
۲. همه را در همه جا متحد می‌کند
شطرنج توسط مردم سراسر جهان بازی شده و افراد مختلف با هر سن، جنسیت، موقعیت اجتماعی و توانایی فیزیکی می‌توانند این بازی را انجام دهند. محققان بر این باورند که شطرنج می‌تواند به ایجاد اتحاد و تفاهم در میان ملت‌ها و فرهنگ‌ها کمک کند.
۳. سالم است
بازی استراتژی برای سلول‌های مغز ما عالی است. روان‌شناسان بازی شطرنج را برای بهبود عملکرد حافظه توصیه و پزشکان آن را برای مبارزه با آلزایمر تجویز می‌کنند. تأثیرات شطرنج بر کودکان خردسال ثابت شده است و نشان داده که باعث افزایش نمرات و ترویج رفتارهای مثبت اجتماعی می‌شود. همین موضوع منجر به معرفی شطرنج در برنامه‌های درسی مدارس در کشورهای مختلف شده است.