همه ما می‌دانیم که احساس خستگی جسمی چگونه است، اما آیا می‌دانستید که می‌توانید از نظر عاطفی نیز احساس خستگی کنید؟
خستگی عاطفی یکی از علائم فرسودگی شغلی است، پدیده‌ای که در چند سال اخیر در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و در سرتاسر TikTok از آن صحبت می‌شود و تعادل بین کار و زندگی کلید آن است.
همه ما برای اولویت دادن به سلامت روان خود در محل کار، در روابط و در ارتباط با اعضای خانواده‌مان بسیار تلاش می‌کنیم، اما اغلب خستگی عاطفی افزایش می‌یابد و به جایی می‌رسد که ما را نابود می‌کند.
با اینکه خستگی عاطفی یک بیماری روانی شناخته شده نیست، اما مهم است که درباره آن بیشتر بدانید تا بتوانید آن را تشخیص دهید، مدیریت کنید و از آن پیشگیری کنید؛ چرا که این پدیده می‌تواند عوارض زیادی بر بدن و سلامت شما بگذارد.
خستگی عاطفی چگونه است؟
خستگی عاطفی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد و مهم است این نکته را در نظر داشته باشید که مسائل عاطفی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت‌اند. چیزی که از نظر عاطفی برای یک فرد خسته کننده است، ممکن است برای شخص دیگر چندان مهم نباشد. بنابراین، مهم است که به خود و دیگران استراحت بدهیم و از هرگونه قضاوتی اجتناب کنیم.
طبق یک پست اینستاگرامی منتشر شده توسط دکتر «لالیتا» روان‌شناس، خستگی عاطفی می‌تواند به این صورت باشد:
• احساس اجبار در هر کاری که انجام می‌دهید
• منزوی کردن خود با دوری از مردم
• احساس عدم تحقق
• سخت بودن تمرکز یا توجه کردن
• نداشتن انگیزه یا هدف
• گریه غیرمنتظره
• احساس سرگیجه یا اضطراب
• احساس بی‌حوصلگی با دیگران و عدم شفقت
خستگی عاطفی چگونه ایجاد می‌شود؟
هرکسی ممکن است به دلایلی از خستگی عاطفی رنج ببرد. اما به گفته شرکت خدمات مشاوره Better Help، افراد خاصی وجود دارند که ممکن است بیشتر در معرض خطر خستگی عاطفی باشند. آنها می‌گویند افراد حرفه‌ای در یک محیط پراسترس، افراد با موفقیت بالا، افرادی که از خود غافل می‌شوند و استراتژی‌های مقابله‌ای ناسالمی دارند و افراد تنها در برابر این نوع خستگی آسیب‌پذیرتر هستند.
در همان پست، دکتر لالیتا خستگی عاطفی را اینگونه بیان می‌کند: «تصور کنید بطری را زیر شیر آب می‌گذارید و آن را باز می‌کنید. در نهایت بطری سرریز می‌شود مگر اینکه بطری را خالی کنید تا جایی برای آب باز کنید.»
این تشبیه را می‌توان در مورد مغز نیز به کار برد. قبل از اینکه خود را با مشکلات، مسئولیت‌ها و احساسات دیگران پر کنیم، باید خودمان را خالی کنیم.
به زبان ساده، خستگی عاطفی زمانی اتفاق می‌افتد که استرس دائمی را تجربه می‌کنیم. این امر می‌تواند در خانه اتفاق بیفتد، زمانی که افراد در معرض جدایی، مشاجره‌های مکرر با شریک زندگی یا مشکلات مداوم هستند.
خستگی عاطفی را البته در محل کار هم می‌توانیم تجربه کنیم؛ از استرس‌های ساده مانند داشتن کار زیاد یا سردرگمی در مورد مسئولیت‌های کاری گرفته تا مسائل جدی‌تر مانند احساس آزار و اذیت.
وقتی بدون مداخله تحت استرس طولانی مدت قرار می‌گیریم، به راحتی می‌توان دید که چگونه در نهایت خسته و بی‌انگیزه می‌شویم.
برای مقابله با خستگی عاطفی چه باید کرد؟
دکتر «سندی واکر»، درمانگر، کارشناس سلامت روان و مدیر شرکت Sanity، می‌گوید خستگی عاطفی به این دلیل است که مردم بیش از حد از شما استفاده می‌کنند. اگر تمام وقت و انرژی خود را برای مردم بگذارید، زمانی برای بازسازی انعطاف‌پذیری خود ندارید.
اگر از وقت گذاشتن برای دیگران احساس خستگی می‌کنید یا حتی اگر بیشتر اوقات با رابطه خود دست و پنجه نرم می‌کنید، این نوع خاص از استرس مداوم به این معنی است که شما بیش از حد از خود به دیگران می‌بخشید.
«اگر از کسی که در مضیقه است حمایت می‌کنید، تجربه خستگی عاطفی نیز معمول است. و اگر در اوایل زندگی‌تان حادثه‌ای را تجربه کرده‌اید و دائما با محرک‌های حادثه مواجه می‌شوید، این نیز می‌تواند به سرعت منجر به خستگی عاطفی شود.» دلیل آن هرچه که باشد، خوشبختانه راه‌هایی برای مدیریت آن وجود دارد.
دکتر واکر می‌گوید: «یکی از بهترین راه‌ها برای مدیریت خستگی عاطفی، یادگیری مرزهای شخصی است. شناختن مرزهای خود و نحوه نه گفتن در هنگام عبور از آنها بسیار مهم است.»
برای حل این مشکل، او توصیه می‌کند برای مدتی کارهایی انجام دهید و از خود بپرسید:
• چه چیزی نیاز دارم؟
• چه چیزی را حاضرم به مردم بدهم؟
• چه چیزی را واقعاً نمی‌توانم به مردم بدهم زیرا برای من خیلی مهم است؟
• کدام فعالیت‌ها به من کمک می‌کند تا احساس آرامش و بازسازی کنم؟
واکر توصیه می‌کند: «وقتی مرزهای خود را دارید، باید به آنها پایبند باشید. ما باید به یاد داشته باشیم که به اندازه سایر افراد مهم هستیم. و اگر از نظر عاطفی ضعیف شویم، در نهایت احساس خوبی نداریم.»
همچنین باید با دیگران در مورد احساس خود صحبت کنید تا بتوانند بهتر بفهمند چه چیزی از مرزهای شما عبور و این احساس را در شما ایجاد می‌کند. فراموش نکنید که سلامت جسمانی خود را با یک رژیم غذایی مغذی، استراحت کافی، خواب سالم و ورزش ملایم در اولویت قرار دهید.
برای همه ما آسان است که درگیر مراقبت از دیگران باشیم و در مورد آنچه ممکن است از ما بخواهند احساس نگرانی کنیم. از این گذشته، ما همیشه به دنبال مکان‌هایی هستیم که در آن احساس سستی می‌کنیم. اما واکر به ما یادآوری می‌کند که «بهترین هدیه به دیگران این است که اول مراقب خود باشید.» بنابراین، کارهایی را انجام دهید که به بازسازی روحی‌تان کمک می‌کند. اگر نیاز به استراحت دارید، از محل کار خود مرخصی بگیرید. برای خود وقت بگذارید، گاهی گوشی‌تان را خاموش کنید تمام انرژی‌تان را به دیگران اختصاص ندهید و یاد بگیرید که نه بگویید.