آیا احساس می‌کنید مغزتان کند کار می‌کند؟ پس این توصیه‌ها را برای تقویت حافظه، خلاقیت و مهارت‌های حل مسئله امتحان کنید.
به گزارش گیشنیز اینترنت پر از برنامه‌هایی است که باعث افزایش ضریب هوشی شما می‌شوند و وقتی برنامه اپ‌استور یا گوگل‌پلی را در گوشی‌تان باز می‌کنید، ده‌ها بازی فکری می‌بینید که ادعای باهوش‌تر کردن شما را دارند. ممکن است امیدوارکننده به‌نظر برسد، اما بهتر است پول و زمان خود را هدر ندهید و به علم ایمان داشته باشید.
در ادامه، ترفند‌های آسان و مبتنی بر علم را معرفی می‌کنیم که به شما کمک می‌کنند باهوش‌تر شوید و با افزایش سن، مغزتان درست مانند قبل کار کند.
راه‌های ساده برای باهوش‌تر شدن
۱. بازی‌های ویدیویی انجام دهید
هیچ مدرک قانع‌کننده‌ای وجود ندارد که ثابت کند برنامه‌های فکری می‌توانند شما را باهوش‌تر کنند.
مطالعه بازی فکری Lumosity و بازی ویدیویی Portal 2 نشان داده است که که ذهن بازیکنان Lumosity در حل مسئله و مهارت‌های فضایی تقویت نمی‌شوند، اما بازی Portal 2 این کار را می‌کند.
در سال ۲۰۲۰، محققان مستقر در مؤسسه کارولینسکا در سوئد با نگاهی به داده‌های مورد مطالعه از حدود ۹۰۰۰ کودک آمریکایی، دریافتند که کودکان ۹ یا ۱۰ ساله‌ای که مدت زمان بیشتری بازی‌های ویدیویی انجام می‌دهند، نسبت به کسانی که کمتر بازی می‌کنند، از نظر هوشی تفاوتی ندارند.
این مطالعه دو سال بعد با ۵۰۰۰ نفر از کودکان مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که در سن ۱۲ سالگی، کودکانی که بازی‌های ویدیویی انجام می‌دادند، ۲/۵ امتیاز هوشی بیشتر از میانگین داشتند.
مطالعات روی جمعیت مسن‌تر، نتیجه مشابه تحقیق قبلی را نشان داد. به‌عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ روی بزرگسالان ۶۰ تا ۸۰ ساله مشخص کرد که انجام بازی‌هایی مانند Angry Birds یا Super Mario 3D World منجر به بهبود حافظه در یک بازه زمانی چهار هفته‌ای می‌شود.
در همین راستا، مطالعه تقریبا ۴۵۰۰۰ شرکت‌کننده در سال ۲۰۱۹ نشان داد که مزایای شناختی کمی در بازی‌های فکری وجود دارد که در مقایسه با تأثیرات بازی‌های ویدیویی واقعا ناچیز است.
۲. در طول روز استراحت کنید
همه می‌دانیم که خواب خوب شبانه چقدر برای مغز مهم است، اما اگر شب‌ها نمی‌توانید ۷ تا ۹ ساعت بخوابید، توصیخ می‌شود که در طول روز یک چرت کوتاه بزنید.
اگر به افرادی مانند توماس ادیسون، آلبرت انیشتین و سالوادور دالی علاقه‌مند هستید، خوب است بدانید که به نظر آن‌ها چرت زدن شما را خلاق‌تر می‌کند. بسیاری از دانشمندان و هنرمندان مشهور برای هوشیار کردن ذهن خود، حل مشکلات یا ایده‌پردازی این روش را پیاده می‌کنند و مقالات مختلفی وجود دارد که نشان‌دهنده بهبود گسترده مهارت‌های شناختی بعد از چرت‌زدن است.
دکتر دلفین اودیت از انجمن مغز پاریس، مطالعه‌ای را برای آزمایش اینکه آیا چرت‌زدن می‌تواند خلاقیت را بهبود بخشد یا نه ابداع کرد. او به شرکت‌کنندگان یک مسئله ریاضی داد و گفت اگر نتوانستند آن را حل کنند، روی صندلی تکیه داده و استراحت کنند.
بعد از استراحت، آن دسته از افرادی که به مرحله یک خواب رفتند، حالت نیمه‌بیدار قبل از بسته‌شدن چشم‌ها، سه برابر بیشتر از افرادی که چرت نزدند، مسئله را حل کردند. اودیت می‌گوید: «به‌نظر می‌رسد وقتی چرت می‌زنیم، سوئیچ خلاقیت را روشن می‌کنیم.»
۳. کارکرد ذهن خود را بالا ببرید
ذهن افراد با افزایش سن کارایی کمتری پیدا می‌کند، اما تجربیات جدید مثل امتحان کردن غذاها و رستوران‌های مختلف برای مغز شما مفید است.
شخصیت شما منعکس‌کننده عادات فکری، رفتارها و احساسات شما است که در درازمدت ظاهر می‌شوند و حالات روحی یا احساسی شما در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر متفاوت عمل می‌کنند.
براساس مدل شخصیتی OCEAN که مبتنی بر شواهد است و به کرات تأیید شده، پنج بُعد ویژگی اصلی عبارتند از:
• نگرش باز: چقدر مایل به پذیرش ایده‌ها و تجربیات جدید هستید.
• وظیفه‌شناسی: چقدر خودساختگی و جاه‌طلبی دارید.
• برونگرایی: چقدر اجتماعی هستید.
• توافق‌پذیری: چقدر قابل اعتماد هستید.
• روان‌رنجوری: چقدر مضطرب و از نظر عاطفی حساس هستید.
به مجموعه این عوامل “Big Five” می‌گوییم که موفقیت شغلی، شادی و حتی طول عمر شما را پیش‌بینی می‌کند. به‌عنوان مثال، برونگراها تمایل دارند زندگی کوتاه‌تر و شادتری داشته باشند، افراد با وجدان بالا تمایل دارند در محل کار خود بهتر عمل کنند و افرادی که دارای ذهن باز هستند کمتر در برابر زوال عقل آسیب‌پذیرند.
هر چه سن بالاتر برود، عقاید بسته‌تری پیدا کرده و بیشتر در راه‌ها و باورها گیر می‌کنیم. یکی از راه‌های مقابله با این امر، جست‌وجوی تجربیات و دیدگاه‌های جدید است.
به‌عنوان مثال، هر بار یک رستوران متفاوت را امتحان کنید یا برای تعطیلات مقاصد مختلف را در نظر بگیرید و همان مورد همیشگی را انتخاب نکنید. همچنین امتحان کردن سرگرمی‌های جدید مثل شعر و اپرا که قبلا آن‌ها را امتحان نکرده‌اید را هم در نظر بگیرید.
قدم بعدی این است که روی آمادگی جسمانی و ذهنی خود کار کنید، به‌عنوان مثال پیاده‌روی منظمی داشته باشید و بازی‌های فکری انجام دهید.
چنین فعالیت‌هایی با افزایش ذهنیت باز مرتبط است، زیرا به ایجاد اعتماد به نفس و در نتیجه تمایل شما برای امتحان کردن چیزهای جدید کمک می‌کنند.
۴. به‌طور منظم ورزش کنید
ورزش، به‌ویژه زمانی که در فضای باز این کار را انجام می‌دهید به تقویت مغز شما کمک کند.
ورزش کردن به دو دلیل مهم است: اکسیژن خون را زیاد می‌کند و باعث می‌شود مغز از گلوکز اکسیژن‌داری استفاده کند که در هموگلوبین وجود دارد.
و دلیل دوم آن است که مغز ما زمانی که مجبور به حل مشکلات نیست، خوب عمل نمی‌کند.
هر قدمی که روی تردمیل برمی‌دارید به شما کمک می‌کند تا اولین مورد از این دو الزام را انجام دهید، یعنی اکسیژن‌رسانی به خون.
در مقابل، هر دقیقه که در یک مسیر آسفالت‌نشده قدم می‌زنید، چه در پارک و چه در بیابان، باید فشار، زاویه و سرعت پای خود را تنظیم کنید. این تنظیمات مدار عصبی مغز شما را برای روشی که برای استفاده از آن تکامل یافته، تحریک می‌کند.
ناحیه‌ای که بیشتر تحریک می‌شود هیپوکمپ شما است. هیپوکمپ ساختاری به شکل اسب دریایی دارد که برای شکل‌گیری و بازیابی حافظه، حیاتی است. و بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که حافظه با فعالیت بدنی تقویت می‌شود.
۵. ماهی بخورید
فقط یک وعده ماهی روغنی در هفته، تمام امگا 3 مورد نیاز مغز را تأمین می‌کند.
مغز شما گرسنه است. در واقع گرسنه‌ترین عضو بدن شماست. با وجود اینکه تنها حدود دو درصد از وزن کلی بدن شما را تشکیل می‌دهد، اما تقریبا ۲۰ درصد از کل انرژی مورد نیاز بدن شما را مصرف می‌کند. اما این تنها انرژی نیست که مغز برای عملکرد خوب به آن نیاز دارد. یک مکمل کامل و سرشار از ریزمغذی‌ها هم برای سلامت مغز، ضروری است.
شواهد نشان می‌دهد که مواد مغذی به سلامت مغز و روان کمک می‌کنند. علاوه بر آن و از دوران جنینی تا پیری، تغذیه نقش مهمی در ساختار مغز و سلامت روان دارد.
به‌عنوان مثال، زنانی که می‌خواهند باردار شوند، با مصرف فولیک اسید (ویتأمین B) از ابتلا به بیماری‌های نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا جلوگیری می‌کنند. البته، مغز در حال رشد به چیزهایی بیشتر از فولیک اسید نیاز دارد. اسیدهای چرب ضروری به نام امگا ۳، ساختار غشای سلول‌های مغز را تشکیل می‌دهند.
یکی از این چربی‌ها، DHA، بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از کل محتوای اسید چرب مغز را تشکیل می‌دهد. DHA مورفولوژی نورون سالم و سیگنال‌دهی سلولی را ارتقا می‌دهد و به سلول‌های مغز اجازه می‌دهد ارتباط موثر برقرار کنند. در دوران بارداری، تجمع DHA در مغز و شبکیه برای رشد مناسب مغز و عملکرد بینایی ضروری است.
بدن انسان قادر به سنتز مقادیر کافی DHA نیست، بنابراین باید آن‌را از طریق رژیم غذایی تأمین کرد. خوشبختانه این ماده در غذاهای دریایی و ماهی‌های روغنی مانند ساردین، ماهی خال مخالی، سالمون و قزل‌آلا به وفور یافت می‌شود و یک وعده ۱۴۰ گرمی ماهی خال مخالی، امگا ۳ کافی یک هفته بدن را تأمین می‌کند.
افرادی که ماهی نمی‌خورند، می‌توانند از DHA موجود در جلبک‌ها نیز استفاده کنند. مکمل‌های جلبکی زیادی در بازار موجود است. سایر منابع گیاهی مانند دانه‌های کتان، شاهدانه، دانه‌های چیا، گردو و سویا حاوی روغنی به نام ALA هستند که بدن می‌تواند آن‌را به DHA تبدیل کند، پس مهم است که این روغن‌ها را به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کرد.
۶. خواب کافی داشته باشید
خوابیدن باعث می‌شود احساس خوبی داشته باشید و در صورت نبود آن احساس خستگی می‌کنید. خوابیدن کاری است که همه ما باید تقریبا یک سوم از عمر خود را صرف انجام آن کنیم، اما تمایل داریم آن‌را به هر شکل ممکن کم کنیم و در نتیجه با خستگی و عملکرد ضعیف مواجه می‌شویم.
خواب با توانایی ما در یادگیری مهارت‌های حرکتی، از دوچرخه‌سواری گرفته تا تایپ سریع در ارتباط است. دکتر متیو واکر، متخصص علوم اعصاب در دانشکده پزشکی هاروارد، به افراد آموزش داد تا روی یک سری از کلیدهای کیبورد ضربه بزنند و ۱۲ ساعت بعد عملکرد آن‌ها را مشاهده کرد. کسانی که بین دو جلسه نخوابیده بودند عملکرد خود را دو درصد بهبود دادند، در حالی‌که آن دسته از افراد که استراحت کرده بودند ۲۰ درصد سریع‌تر و با دقت‌تر کار خود را انجام دادند.
در نتیجه با خوب، به‌اندازه و درست خوابیدن، خاطرات ما تثبیت می‌شوند و به ما کمک می‌کند تا یادگیری موثرتری داشته باشیم.